آژانس ادبی و نحوه فعالیت

آژانس یا بنگاه ادبی نهاد یا موسسه غیر دولتی، فرهنگی و حقوقی متشکل از کارشناسان فرهنگی، ادبی، نشر و حقوقی می‏باشد. این نوع فعالیت ادبی به عنوان حلقه واسط خلق و تولید اثر در چرخه نشر عمل می‏کند. به عبارت دیگر، آژانس ادبی از طرف ناشران ، نویسندگان و مترجمان نمایندگی و وکالت دارد تا آثار آنها را به ناشران در داخل و خارج معرفی و عرضه نماید و آنها را در فروش کپی رایت اثر یا آثارشان کمک کند.
هر آژانس ادبی از همکاری عامل‏های‏ مختلف که کارشناس در تالیف، ترجمه، ویراستاری، نشر، بازاریابی و مسایل حقوقی هستند، بهره می‏برد. اکثر نویسندگان و مترجمان حرفه‏ای در کشورهای مختلف برای اینکه ذهن و روحیه لطیف و خلاق خود را درگیر کارها و دغدغه‏های اجرایی و حقوقی پیچیده چاپ، انتشار و توزیع کتاب نکنند، پی‏گیری امور مربوطه در ارتباط با اثر یا آثار خود را به آژانس‏های ادبی می‏سپارند. از طرف دیگر تعامل با ناشران و دیگر عوامل تولید و توزیع کتاب، زبان گفتگو و ادبیات خاص خود را دارد که بیشتر نویسندگان و مترجمان تخصص و یا حوصله ورود و پی‏گیری این تعامل و استیفای حق خود را ندارند. ضمنا در بیشتر کشورها ناشران بطور مستقیم با نویسنده یا مترجم رابطه کاری ندارند و فقط از طریق آژانس‏های ادبی کپی رایت آثار را می‏خرند.
یک آژانس ادبی بازار نشر و عوامل و ظرفیت‏های آن را بخوبی می‏شناسد و منبع موثقی برای ناشران و نویسندگان جهت مشاوره و تعامل کاری و حرفه‏ای می‏باشد. او سلیقه و ذائقه مخاطب را می‏داند و می‏تواند به ناشران، نویسندگان و مترجمان مشاوره دهد که چه نوع کتاب‏هایی، با چه موضوعاتی در بازار روز مخاطب بیشتری دارد. نویسنده یا مترجم در تعامل مستمر با آژانس ادبی می‏تواند سوژه‏ها و ایده‏های جدید و مورد پسند و توجه مخاطبین را شناسایی و در آن موضوعات کتاب تالیف یا ترجمه کند تا آژانس‏ها و ناشران بیشتری طالب انتشار اثرش باشند. از طرف دیگر، ناشران با بهره گیری از دانش و شناخت آژانس‏های ادبی روی انتشار آثاری اقدام و سرمایه گذاری می‏کنند که بتوانند به راحتی کتاب‏ها را بفروش برسانند. یک آژانس ادبی نحوه و روش معرفی و عرضه اثر و بازاریابی برای فروش کپی رایت آن را به خوبی می‏داند.
او با استفاده از عوامل و امکانات مختلف از جمله:کامنت نوشتن ادیتورهای معروف و شناخته شده بر روی اثر، داشتن رابطه کاری با ناشران در موضوعات مختلف و با قابلیت‏های متفاوت و عرضه اثر به آنها، اثر تالیف یا ترجمه شده را به صورت فعال و تاثیرگذار در معرض فروش می‏گذارد. یک آژانس ادبی به قواعد و قوانین حقوقی مذاکره و عقد قراردادهای انتشار کتاب وارد است. او از طرف نویسنده یا مترجم اثر سعی می‏کند کپی رایت آن را به بهترین و بالاترین قیمت بفروش برساند، چرا که هرچه مبلغ قرارداد بیشتر باشد او حق کمیسیون بیشتری عایدش خواهد شد. در ضمن، از آنجائی که آژانس ادبی مسئول پی‏گیری اجرای دقیق و کامل مفاد قرارداد است، لذا سعی می‏کند در تنظیم و رعایت موارد قانونی و حقوقی قرارداد دقت و اهمیت لازم را داشته باشد. آژانس‏های ادبی در بیشتر کشورها به جریان نشر کشور خود و جهان واقفند و سعی می‏کنند برای توفیق بیشتر، همسو با آن جریان ، خود و مشتریانی را که نمایندگی و وکالت معرفی و فروش کپی رایت آثارشان را دارند، حرکت دهد.
حتی در بیشتر کشورها آنها جریان نشر کشور را هدایت و مدیریت می‏کنند. از آنجائی که بیشتر آژانس‏های ادبی در سطح بین المللی کار می‏کنند و از مشتری‏های مختلف در زبان‏ها و موضوعات متفاوت در تمام کشورها درخواست می‏پذیرند، امکان دارد بعضی از نویسندگان، مترجمان و ناشران ایرانی که علاقه‏مندند در بازارهای مختلف نشر بین الملل وارد شوند، به این آژانس‏ها مراجعه نمایند. آژانس‏های ادبی عموما دو نوع مشتری دارند: نویسندگان و مترجمان به عنوان خالق آثارجهت فروش کپی رایت یا ترجمه اثر خود و ناشران برای خرید کپی رایت.در این تجارت ادبی رابطه مشتری‏ها با آژانس‏ها معمولا بدین صورت است که نویسندگان و مترجمان سراغ آژانس و آژانس سراغ ناشران می‏رود. البته این رابطه همیشه ثابت نیست. هر نویسنده یا مترجمی که بخواهد آژانس ادبی کار معرفی و بازاریابی برای فروش کپی رایت اثرش را متقبل شود، بهتر است اقدامات زیر را انجام دهد:

1. جستجو در فهرست آژانس‏های ادبی دارای مجوز و یافتن آژانس معتبر، رسمی و متخصص در موضوع مورد نظر در کشور یا کشورهایی که علاقه‏مند است اثرش خریداری و چاپ شود.
2. نوشتن تقاضانامه مختصر و مفید. تقاضانامه معرف اثر شماست، لذا باید دقیق و مشتری پسند نوشته شود. معمولا آژانس‏های ادبی به تقاضاهایی که طولانی و وقت گیر باشند توجهی نمی‏کنند.
   آژانس ادبی بعد از دریافت تقاضانامه نویسنده و مترجم و یا هر مشتری دیگر آن را به دقت مطالعه می‏کند. در صورت تصمیم به پذیرش بازاریابی برای فروش کپی رایت با نویسنده یا مترجم متقاضی تماس گرفته می‏شود و اطلاعات و جزییات بیشتری در مورد اثر و صاحب آن خواسته می‏شود. بعد از دریافت اطلاعات لازم آژانس ادبی یک نمایه و معرفی نامه دقیق و هدفمند برای اثر تهیه می‏کند.سپس با شناخت کاملی که از بازار نشر و ویژگی‏های هر کدام از موسسات نشر در داخل و خارج از کشور دارد و با بهره‏مندی از روابط حرفه‏ای خود با شبکه‏ای گسترده‏ای از ناشران و سایر آژانس‏ها نسبت به معرفی اثر اقدام می‏نماید. او به خوبی زبان و قواعد گفتگو با عوامل نشر را می‏داند و سعی می‏کند اثر را به بهترین مشتری و با بالاترین قیمت بفروشد، چرا که خود قرار است مبلغی از قرارداد را به عنوان حق کمیسیون صاحب شود.
   علاوه بر امکان ارتباطی، آژانس از فرصت‏های دیگری نیز که در اختیار دارد برای جلب توجه مشتری‏های خرید کپی رایت بهره می‏برد که از جمله آنها می‏توان به چکیده نویس‏های خوب، ادیتورهایی که تاییدیه آنها برای اعتبار بخشی اثر شایان اهمیت است، جلسات نقد و بررسی و استفاده از فضاها و فرصت‏های تبلیغی دیگر اشاره کرد. بعد از یافتن یک ناشر خوب برای خرید کپی رایت اثر، آژانس ادبی با کمک کارشناسان حقوقی خود که به انواع قراردادهای بازار نشر و مفاد آنها اطلاع واثق دارند، بین صاحب اثر و ناشر قرارداد واگذاری کپی رایت اثر را تنظیم و به امضای طرفین می‏رساند و تا انقضای وقت قرارداد مسئول پی‏گیری اجرائی و حقوقی انجام دقیق و کامل مفاد قرارداد می‏باشد. او در هر مرحله از دریافت مبلغ قرارداد از ناشر ،مطابق توافق انجام گرفته با صاحب اثر حق کمیسیون خود را کسر و مابقی را به صاحب اثر پرداخت می‏نماید. معمولا آژانس‏های ادبی سعی می‏کنند با قراردادهای طولانی مدتی که با نویسندگان و مترجمان می بندند،کار معرفی و بازاریابی آثار نویسندگان و مترجمان معروف را در مدت زمانی طولانی به عهده بگیرند، چرا که با وقت گذاشتن روی فروش اثر یا آثار یک یا چند نویسنده و کسب موفقیت در فروش آنها، آن نویسنده یا نویسندگان و سبک نوشتاری آنها را در بازار معروف و در فروش آثار بعدی آنها زحمت کمتری متقبل می‏شوند.