در کشورهای جهان سومی درآمدزایی از مقوله کتاب عمدتا از طریق فروش چاپی یا الکترونیکی کتاب رایج و مورد توجه است و از امکان درآمدزایی از فروش رایت کتاب ها معمولا غفلت می شود.متاسفانه در کشور ما نیز همین رویه،رویکرد غالب در درآمدزایی از اقتصاد نشر می باشد.این موضوع فعالان در اقتصاد نشر را در مواقعی که فروش کتاب به موانعی برخورد می کند و خرید و استقبال از کتاب از جانب مردم به کف تقاضا می رسد،همانگونه که بازار نشر در ایران بدان دچار شده است،متوجه ضرر و زیانی می کند
در کشورهای برخوردار از اقتصاد نشر قوی،درآمد زایی از طریق فروش کپی رایت و ترجمه کتاب ها ،در دهه اخیر،به یکی از مولفه های موثر و موفق در اقتصاد نشر تبدیل شده است.برای مثال کتاب رمانی که در بازار نشر انگلستان از سه هزار تا نهایت ده هزار نسخه می فروشد، نسخه آلمانی آن در بازار آلمان 250 هزار نسخه به فروش می رسد.به عبارت دیگر ناشر انگلیسی کتاب علاوه از درآمدزایی از فروش چاپی آن در کشور خود، درآمد بالایی را از فروش کپی رایت آن ، فقط در بازار آلمان،دارد.البته همین درآمدزایی از فروش رایت کتاب به زبان های مختلف در کشورهای دیگر نیز اتفاق می افتد.بدیهی است با این شیوه درآمدزایی از یک کتاب،از طریق فروش کپی رایت و ترجمه آن در جهان، خیلی بیشتر از درآمدزایی از فروش فقط نسخه چاپی کتاب در یک کشور خاص می باشد. این شیوه از درآمدزایی از کتاب در کشورهایی که مخاطبین و مشتری های کم جمعیتی دارند و یا کشورهای بزرگی مثل ایران،که روند کتابخوانی و استقبال از خرید کتاب با وقفه و سکون مواجه می شود،شیوه ایی کارآمد و راه گشا می باشد.از طرف دیگر،ممکن است کتابی در یک کشور چندان مورد وثوق ذائقه و علاقه مخاطبین داخلی قرار نگیرد،ولی همان کتاب در جامعه مخاطبین کشور یا کشورهای دیگر شدیدا مورد توجه قرار گیرد.لذا انجام تمهیداتی برای در دسترس قراردادن چنین کتابی یا کتاب هایی برای مخاطبین در کشورهای دیگر،از طریق فروش کپی رایت و ترجمه آنها به ناشران در کشورهای دیگر،می تواند در رشد و رونق درآمدزایی آنها شایان توجه باشد.
در اینجا فارغ از طرح موضوع تکراری حضور کمرنگ اقتصاد نشر ایران از بازار جهانی نشر و آسیب شناسایی آن،سعی می شود به چند عامل و فاکتور موثر برای ورود و حضور موفق در فرآیند مبادلات کپی رایت و ترجمه کتاب در بازار بین المللی نشر اشاره می شود:
- حضور هدفمند در نمایشگاه های بین المللی کتاب: در نمایشگاه های بین المللی کتاب ، مثل لندن و فرانکفورت، کاری که در 30 دقیقه ملاقات و مذاکره حضوری برای مبادله رایت انجام می گیرد،کارکردش بیشتر از یک سال مکاتبه و نامه نگاری برای خرید و فروش رایت می باشد.در چنین رویدادهای فرهنگی و نشر معمولا طرف های علاقمند و فعال در حوزه خرید و فروش رایت کتاب ها حضور به هم می رسانند.تهیه و تدارک اقلام و مقدمات لازم و مفید برای معرفی و عرضه اثر، تنظیم قرار ملاقات های هدفمند و بهره برداری از چنین بسترها و فرصت ها برای بازایابی جهت فروش رایت کتاب و نیاز سنجی و مخاطب شناسی مشتریان بالقوه و بالفعل یکی از الزمات توفیق در فرایند مبادلات کپی رایت و ترجمه کتاب ها می باشد.
- مهارت و فن گفتگو در مذاکرات و ملاقات ها خرید و فروش کپی رایت کتاب ها معمولا در ملاقات ها و مذاکرات رو در رو انجام می گیرد.مهارت طرف مذاکره کننده در جلب توجه و علاقه طرف مقابل برای خرید رایت اثر خیلی موثر می باشد.بازار خرید و فروش رایت کتاب ، همچون سایر بازارهای اقتصادی، قواعد گفتگوی خود را دارد. نحوه ، کمیت و کیفیت معرفی و عرضه اثر به طرف مقابل ، به همراه ارائه اطلاعات مناسب از اثر نکته ایی کلیدی در ایجاد انگیزه در طرف مقابل برای خرید رایت آن اثر می باشد.
- استفاده و بهره برداری از امکانات و فرصت های اطلاع رسانی و تبلیغ اثر: بعضی شرکت ها و موسسات امکانات وسیعی و مثمرثمری برای معرفی کتاب ها در سطح جهانی ، با هدف تسهیل در انجام مبادلات رایت آنها فراهم آورده اند.از جمله آنها می توان به سایت های: Biblio 3 PubMatch , IPR License , Bradbury Phillips , Publishing Technology ,Klopotek اشاره کرد. این سایت ها بسترهای خوبی برای معرفی و عرضه کتاب در سطح جهانی می باشند و فعالان حوزه خرید و فروش رایت معمولا آثار خود برای فروش رایت را در این سایت ها به نمایش می گذارند و همچنین آنهایی که علاقمند به خرید رایت هم هستند برای انتخاب کتاب مورد نیاز و علاقه شان به این نوع سایت ها مراجعه می کنند.
- آگاهی از استانداردها ،روندها و چالش ها در عرصه مبادلات کپی رایت: آشنایی با مدارک و اسناد، نوع قراردادها و مفاهیم قانونی و حقوقی رایج در مبادلات کپی رایت کتاب از جمله نکات مهم و کلیدی در ورود و حضور در این نوع از بازار نشر جهانی می باشد. از طرف دیگر آشنایی و اشراف داشتن به روندها و رویکردها در این حوزه نیز حائز اهمیت می باشد.اینکه چه موضوعاتی ، در کدام گستره جغرافیایی از جهان، مورد نیاز و علاقه مخاطبین می باشد ، به فروشندگان رایت کتاب ها در هدف گذاری و برنامه ریزی کمک می نماید. برای مثال فروشندگان موفق رایت در جهان حالا می دانند که آسیا ، با داشتن بیش از نیمی از جمعیت جهان ، بازار هدفی خوبی برای فروش کپی رایت کتاب می باشد ، یا بازار نشر ژاپن پنجمین بازار برای مبادلات رایت است. آنها می دانند بازارهای نشر در اروپا ،روسیه ،ایتالیا و اسپانیا ، به جهت مشکلات اقتصادی موجود در زمان حاضر، بازار کم رونقی برای فروش رایت کتاب هایشان می باشد ، اما بازار نشر در آلمان ، بویژه در موضوع ادبیات داستانی ، بازاری مطمئن و با ثبات می باشد. همچنین آگاه هستند که بازارهای نشر ترکیه ، لهستان و چک برای سال 2017 بازار رو به رشدی است. اولویت زبانی نیز مورد توجه آنها می باشد . هم اکنون بیشترین فروش رایت به ترتیب ، به زبان های انگلیسی،فرانسوی ، آلمانی و اسپانیولی می باشد.
